Toen ik de titel “Jesus before Christianity” las, was ik meteen verkocht. Dat boek moest ik hebben! Het is geschreven door Albert Nolan, in 1976, maar gelukkig nog verkrijgbaar.
Wat heeft het christendom gedaan met Jezus? Ik heb wel een vermoeden.
Jezus was hier met een doel. Vraag een gemiddelde christen waarom Jezus op aarde was, en hij of zij zal je vertellen dat Jezus hier was om plaatsvervangend te lijden en te sterven voor onze zonden.
Jezus zelf zei dat Hij was gekomen om als Messias het koninkrijk van God te vestigen. Omdat Matteüs het heeft over het koninkrijk der hemelen, denken een heleboel mensen dat het koninkrijk van God de hemel is. Maar dat klopt niet. Matteüs gebruikt de Godsnaam niet, zoals dat de gewoonte is onder de Joden. In plaats daarvan duidt hij de herkomst van dit koninkrijk aan: de hemel.
Als je dat Matteüs evangelie leest met in je achterhoofd een hemel bestaand uit engeltjes met harpjes,waarin je de eeuwigheid wel of niet gaat doorbrengen op je eigen wolk, dan lees je iets heel anders dan wanneer je datzelfde evangelie leest vanuit het perspectief van een komend koninkrijk onder leiding van de Messias, op een vernieuwde aarde. In het eerste geval begrijp je helemaal niets van al die verhalen over het koninkrijk die Jezus vertelt, en zie je ook het verband niet met de wonderen die telkens op zo’n verhalenreeks volgen. Het enige dat je er misschien uit concludeert is dat je blij mag zijn als je in de hemel komt, want de lat ligt verschrikkelijk hoog. In het tweede geval zie je de verwachting uitkomen die is beschreven in het Oude Testament.
De verwachting die in het Oude Testament wordt opgebouwd is de komst van een verlosser, een gezalfde, een koning, die zal herstellen wat kapot is gegaan. Het kwaad zal overwonnen zijn, gevangen en onderdrukten krijgen hun vrijheid terug, blinden hun gezichtsvermogen, zowel letterlijk als figuurlijk. Er zal genezing zijn onder zijn vleugelen (of in de kwastjes aan zomen van zijn kleding, waarvoor hetzelfde woord wordt gebruikt als voor vleugels). Gods genade krijgt weer de ruimte en het verbond zal vernieuwd worden. Zijn rijk zal een rijk van vrede zijn: een baby zal veilig zijn bij een adder en een lam bij een wolf, zwaarden zullen worden omgesmeed tot ploegscharen; men zal de oorlog niet meer leren.
Het Joodse volk had er in de tijd van Jezus al eeuwen vreemde overheersing opzitten. Ze snakten naar bevrijding. Daarnaast hadden ze sinds de Babylonische ballingschap geen koning meer gehad, terwijl die wel beloofd was. Maar hun grootste probleem was de verbondsbreuk. God had het joodse volk ooit bevrijd en had toen een verbond met hen gesloten. Hij zou hun God zijn, als zij Hem als hun God zouden eren. Maar ze waren keer op keer op keer achter vreemde goden aan gelopen, totdat de God van Abraham, Izaak en Jacob het zat was en het verbond als verbroken beschouwde. Hij was niet langer hun God, ze moesten uit hun land en de tempel werd verwoest. Maar al voor dit oordeel zich voltrok, gaf God de belofte dat er een nieuw verbond zou komen, dat iedereen Hem weer zou kennen en dat Hij dan niet langer aan hun zonden zou denken.
Jezus zei dat Hij de Messias was en bevestigde dat door de wonderen die Hij deed: demonen uitdrijven (gevangenen bevrijden) en zieken genezen (zelfs in de zoom van zijn kleed was genezing). Daarnaast verklaarde Hij de bedoeling van de wet (onderdrukten hun vrijheid teruggeven) en liet Hij zien dat Hij bij God vandaan kwam doordat wind, water en bomen deden wat Hij zei.
Tijdens zijn laatste maaltijd, wat een Pesachmaaltijd was, een herinnering aan de bevrijding van het volk Israël door God, kondigde Hij het herstel van het verbond aan. Met zijn bloed zou Hij dit nieuwe verbond bekrachtigen, zodat de zonden vergeven zouden zijn zoals beloofd was. De weg naar God was weer open, daar waren niet langer allerlei rituelen of offers voor nodig.
Dit was de Jezus voor het christendom: de Joodse Messias, de beloofde vredevorst van een reëel koninkrijk op een paradijselijke aarde. Probleempje is dat dat koninkrijk er nog steeds niet is. De Joden hebben daaruit geconcludeerd dat Jezus niet de Messias is. Het christendom gelooft dat het koninkrijk komt als Jezus terugkomt en heeft besloten dat we ons ondertussen alvast gaan gedragen naar de normen van dat koninkrijk. Dat kunnen we niet, maar gelukkig is er vergeving van zonden.
Dit is een schizofreen fenomeen. Christenen zijn hun hele leven lang bezig om zo min mogelijk te zondigen, terwijl ze weten dat hun zonden vergeven zijn.
Het christendom heeft ondertussen net zo veel wetten en regels als het jodendom gekregen, terwijl Jezus zei dat je de wet kunt samenvatten in twee geboden: Heb God lief en heb de mensen om je heen lief; laat in je gedrag zien hoe waardevol de ander is in Gods ogen. God heeft ervoor gekozen om een nieuw verbond te sluiten met iedereen die dat wil. Hij wil mijn God zijn, mijn vader, mijn verlosser, mijn heler. Ik mag ontspannen christen zijn in afwachting van de komst van zijn koninkrijk in volle glorie.
Ik ben benieuwd naar wat Albert Nolan te zeggen heeft over Jesus before Christianity.